S04.qind.nl

Voorwoord
Deze MasterClass+ Hepatitiden & hiv, afgekort MC+ is tot stand gekomen in nauwe samenwerking
tussen L&W MasterClasses en Soa Aids Nederland (expertisecentrum voor HIV/Aids en andere
SOA). Samen zijn zij verantwoordelijk voor de opzet en inhoud van deze module. Ter voorbereiding
op de ontwikkeling van de module is afstemming gezocht met het netwerk van
Leververpleegkundigen en de V&VN Verpleegkundig Consulenten Hiv/Aids (VCHA).
Deze module is gericht op het vergroten en uitbreiden van kennis en vaardigheden van
verpleegkundigen binnen het domein van de (curatieve) hepatitis zorg. Het betreft de zorg voor
mensen met alleen een hepatitis-infectie als ook mensen met zowel een een hiv-infectie en een
hepatitis co-infectie.
De module is geschreven ten behoeve van verpleegkundig consulenten hiv/aids, verpleegkundig
specialisten intensieve en chronische zorg binnen de HIV en MDL (Maag Darm Lever) en MDL
verpleegkundigen.
Onze intentie is dat de MC+ aansluiting vindt op de dagelijkse praktijk, daarom zal deze module
een duidelijk interactief karakter hebben, waarin een actieve bijdrage wordt gevraagd van de
deelnemers aan deze MC+ hepatitiden.
L&W MasterClasses en Soa Aids Nederland wensen u veel succes en plezier tijdens het volgen van
deze MC+ hepatitiden.
Deze MC+ is mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van MSD
L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Inleiding:

Ongeveer 0,2% van de Nederlandse bevolking is chronisch drager van het hepatitis B virus (HBV)
en ongeveer 2,1% heeft een HBV-infectie doorgemaakt.
Bij de geregistreerde patiënten met een hiv infectie heeft 7% een HBsAG positieve test.
Het aantal mensen met een chronische hepatitis C infectie (HCV) in Nederland wordt geschat
tussen de 15.000 en 60.000, dit ligt tussen de 0,1 – 0,4%. Bij de hiv-geïnfecteerde patiënten is
ongeveer 11% geïnfecteerd met HCV.
Hepatitis B infectie:

Infectie met HBV op een volwassen leeftijd verloopt meestal asymptomatisch en resulteert bij
minder dan 5% van de patiënten in een chronische infectie.
Infectie op jonge leeftijd is geassocieerd met een aanzienlijk hoger risico op een chronische
infectie, tot wel 90% in het geval van perinatale transmissie.
Patiënten met een chronische HBV-infectie kunnen zich presenteren in één van de vier fases van
infectie.
1. Tijdens de immuuntolerante fase is het HBeAG aantoonbaar, HBV-DNA is hoog (> 1,0 X 105 kopieën/ml) en het ALAT is niet verhoogd. De duur van deze fase ligt in het algemeen tussen de 10 en 30 jaar. 2. In de immuunactieve fase treedt activiteit van de afweer tegen het virus op, waardoor de hoeveelheid virus daalt en het ALAT stijgt. Tijdens deze fase kan het HBeAG verdwijnen. 3. De inactieve fase, treedt op na het verlies van HBeAg en de vorming van anti-HBe. Deze fase wordt gekenmerkt door een lage HBV-DNA concentratie en een genormaliseerd ALAT. Deze patiënten ontwikkelen een actieve HBeAg negatieve chronische hepatitis. 4. Reactivatie van een HBV infectie kan optreden in geval van immuunsuppressie.
Hepatitis C infectie:
Infectie met HCV leidt slechts bij een kleine minderheid tot acute ziekteverschijnselen. Na infectie
ontwikkelt 60-80% van de geïnfecteerden een chronische hepatitis, de rest klaart het virus
spontaan.
De infectie verloopt meestal asymptomatisch. Bij 10-20% van de geïnfecteerden ontstaat in de
loop van 10 tot 30 jaar cirrose. Als er eenmaal sprake is van cirrhose is er een kans van 1-5% per
jaar op het ontstaan van hepatocellulair carcinoom (HCC).
Chronische HCV-infectie wordt gedefinieerd bij aanwezigheid van HCV-RNA meer dan zes maanden
na de besmetting. De ernst van de chronische infectie kan variëren van minimale ontsteking tot
ernstige ontstekingsactiviteit met fibrose of cirrose.
Het beloop van de infectie hangt niet af van de hoogte van het alanineaminotransferase (ALAT) in
het bloed. Ook bij een normaal ALAT kunnen fibrose en cirrose ontstaan.
Bij een co-infectie met HIV bestaat er een verminderde kans op spontane klaring van het virus,
een toegenomen en versnelde kans op cirrose, HCC, gedecompenseerde leverziekte en dood.
Andere oorzaken hepatitis:
Hepatitis kan ook door andere oorzaken dan een virus veroorzaakt worden. Tengevolge van
medicatie, auto-immuun hepatitis en de zogenaamde Non Alcohol Steatosis Hepatitis (N.A.S.H.)
Met name de laatste wordt ook wel de ‘stille leverziekte’ genoemd, omdat deze moeilijk te
diagnosticeren is. N.A.S.H zien we nogal eens voorkomen bij mensen met het metabool syndroom
en obesitas. Ook bij hiv-geïnfecteerden wordt deze vorm van hepatitis gezien.
Een aantal antiretrovirale medicijnen kunnen een toxische hepatitis veroorzaken. Bekend hiervoor
zijn nevirapine en efavirenz.
L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Opbouw module en certificering
De module bestaat uit contactonderwijs en zelfstudie, waarbij de theorie verzorgd wordt door
verschillende experts op het gebied van hepatitisbehandeling en hiv behandeling en preventie.
Op de laatste dag zal er praktijkgericht onderwijs worden gegeven in de vorm van counseling- en
communicatie technieken. Dit wordt verzorgd door een ervaren trainer samen met een acteur. De
training is hoofdzakelijk gericht op advisering, ondersteuning bij behandeling, counseling op het
gebied van leefstijlverandering.
Tijdens de bijeenkomsten is er gelegenheid tot het inbrengen van eigen ervaringen en
praktijkvoorbeelden en het opdoen van nieuwe vaardigheden. De sessies hebben een interactief
karakter. Er wordt gewerkt met een reader en verplichte en aanbevolen literatuur.
Tijdens deze module zullen er een aantal opdrachten gemaakt moeten worden, welke gericht zijn
op uw dagelijkse praktijk en die besproken worden tijdens de contacturen.
Ter voorbereiding op de module vragen wij van u de meegezonden pre-toets te maken. Tijdens de
eerste bijeenkomst kunt u de pre-toets inleveren bij de modulecoördinator.
Zoals u in de modulehandleiding kunt zien, is het de bedoeling dat de opdracht voor de laatste dag
al op 15 november ingeleverd dient te worden. Dit is op verzoek van de communicatietrainer en de
acteur, zodat zij voldoende voorbereidingstijd hebben om de casuïstiek in hun lessen te gebruiken.
Na elke bijeenkomst wordt er een evaluatieformulier uitgedeeld. Net als bij andere MasterClasses
zijn de evaluaties voor ons belangrijk om de module eventueel aan te passen.
De MasterClass+ Hepatitiden & hiv bestaat uit 3 bijeenkomsten. Deze bijeenkomsten worden op
een centrale plaats in het land georganiseerd worden.
Voor het verkrijgen van het certificaat is een minimale aanwezigheid van 80% vereist en dienen de
opdrachten verzameld in een portfolio uiterlijk 1 week voor de laatste bijeenkomst opgestuurd te
worden naar de modulecoördinator.
Accreditatie:

In het kader van de ontwikkelingen ten aanzien van kwaliteitsregister en de herregistratie van
verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten is er zowel bij het Kwaliteitsregister als bij de
Registratiecommissie Verpleegkundig Specialismen, accreditatie aangevraagd.
De gehele module omvat 1.5 EC.
De studiebelastinguren zijn als volgt verdeeld:
Contacturen:
Accreditatie is aangevraagd voor verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen. Na afloop van de cursus zullen de accreditatiepunten via PE-online bijgeschreven worden in ieders digitale portfolio. Registratie Verpleegkundig Specialisten: Preventieve zorg; Chronische zorg bij somatische aandoeningen; Intensieve zorg bij somatische aandoeningen en Geestelijke Gezondheidszorg Registratie Kwaliteitsregister Verpleegkundigen: Deskundigheidsgebieden: HIV/Aids; GGZ; Justitiële Verpleegkunde; MDL L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Modulecoördinatie:
De coördinatie van deze MC+ ligt in handen bij L&W MasterClasses. Zij zijn te bereiken via de
algemene mail voor vragen, ziekmeldingen en alle andere vragen die betrekking hebben op deze
module
Telefonische bereikbaarheid:
Nienke Langebeek:
De opdracht voor de laatste bijeenkomst van de MC+ kan gemaild worden naar: Nienke Langebeek L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Bijeenkomst 1: vrijdag 27 september 2013 Introductie: Nienke Langebeek Introductie Toelichting MC+ Toelichting modulehandleiding Inleveren Pre-toets HIV Anatomie/fysiologie en pathologie lever Eric Tjwa, MDL arts, Erasmus MC Rotterdam Epidemiologie HAV, HBV, HCV en prevalentie Eric Tjwa, MDL arts, Erasmus MC Rotterdam Joop Arends, Internist-infectioloog, UMC Utrecht Behandeling HCV, zowel mono- als co-infectie Joop Arends, Internist-infectioloog, UMC Utrecht Leerdoelen: Na deze dag: Bent u op de hoogte van de epidemiologie van de verschillende hepatitiden Heeft u kennis van de anatomie/fysiologie van de lever en kunt u deze kennis overbrengen aan anderen Bent u op de hoogte van de behandelingsmogelijkheden bij Hepatitis B en C Bent u op de hoogte van de laatste stand van zaken omtrent de behandelmogelijkeden van beide infecties. Maken van pre-toets: deze maakt u thuis en neemt deze mee naar de eerste bijeenkomst. L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Bijeenkomst 2: vrijdag 8 november 2013 Diagnostiek en mogelijkheden vaccinaties Verpleegkundige interventies bij HCV behandeling Leerdoelen Na deze dag: Weet u welke verschillende diagnostische mogelijkheden er zijn Bent u op de hoogte van de vaccinatiemogelijkheden Bent u op de hoogte van de farmacotherapie bij HCV behandeling Bent u op de hoogte van de gevaren van interacties tussen de proteaseremmers en andere co-medicatie Weet u welke samenwerkingsverbanden er mogelijk zijn Bent u op de hoogte van de verpleegkundige interventies bij HCV behandeling L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Bijeenkomst 3: vrijdag 22 november 2013 Communicatie technieken theorie en praktijk Psychiatrische preventie, interventies bij behandeling Leerdoelen: Na deze dag: Heeft u kennis van de mogelijke psychiatrische problemen bij HCV behandeling Heeft u kennis van het herkennen van psychiatrische symptomen Weet u welke counseling technieken er gebruikt kunnen worden Kunt u counseling technieken in uw eigen praktijk uitvoeren Lees uit reader:
Artikel 12, 13 en bekijk de vragenlijsten 14 en 15
Beschrijf een casus (max. 4 A4) vanuit uw eigen praktijk, waarin u met name de
communicatie met de patiënt uitwerkt. Wat ging er goed in de communicatie en wat
ging er minder goed. Beschrijf uw sterke en zwakke punten. Geef hierin aan wat u
denkt dat de patiënt van een hulpverlener verwacht en hoe u aan die verwachting
probeert te voldoen.
Een handige werkwijze hierbij is de STARR methode:
S: Beschrijf de situatie
T: Beschrijf je taken
A: Beschrijf je acties die je hebt ondernomen
R: Beschrijf de resultaten van deze acties
R: Reflectie – Wat ging er goed, waar ondervind je knelpunten, wat ga je een
volgende keer anders aanpakken
Mail deze opdracht uiterlijk 7 juni naar de modulecoördinator.

De opdrachten worden gebruikt bij de lessen praktijkgerichte counseling. L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013 Communicatie technieken theorie en praktijk Vervolg op bijeenkomst 3 Leerdoelen: zie bijeenkomst 3 Lunch Leerdoelen: Na deze dag: Heeft u kennis van de ervaringen van patiënten met HCV behandeling Weet u wat patiënten verwachten van de hulpverleners L&W MasterClasses: Hepatitiden en HIV 2013

Source: http://s04.qind.nl/userfiles/503/File/Modulehandleiding%202013.pdf