Sint-janskruid helpt tegen depressies. Natuurge- neeskundigen wisten dat al langer, maar sinds enkele jaren is ook de reguliere geneeskunde van de werkzaamheid van dit middel overtuigd. Toch houden artsen de boot af. Tekst: Jan van Klinken Doorbraak sint-janskruid als antidepressivum blijft uit “Nee meneer, daar kan ik u niets over zeggen. Het is dat de ‘kruidendokters’ zomaar gelijk hadden, maar de uit-
UA-status wat betekent dat het uitsluitend bij de apotheek
die overigens niet vanwege neerslachtigheid maar bijvoor-
een homeopathisch middel en daar hebben wij geen
komsten vielen niet te loochenen. Het kruid bleek bij depres-
beeld ter bestrijding van angststoornissen.
informatie over”, reageert de assistente van een willekeurig
“Een goede zaak”, vindt Annelies Klink van VSM. “Net als
gekozen apotheker op de vraag of ze iets meer kan vertellen
In 2005 werd in het gerenommeerde British Medical Journal
andere sint-janskruidmiddelen kent het interacties met
Steen en been
over sint-janskruid. Het is duidelijk dat ze haar zaakjes niet
melding gemaakt van een Duits onderzoek waaraan 250 pa-
andere medicijnen. De apotheker controleert of een patiënt
Annelies Klink ziet dat er wel meer artsen open staan voor
goed heeft bijgehouden en het valt te vrezen dat ze niet de
tiënten met een matige tot zware depressie hadden deelgeno-
een middel als Hyperiplant, vooral als de patiënt er zelf om
men. De conclusie was niet voor tweeërlei uitleg vatbaar.
Dat het extract officieel is geregistreerd als geneesmiddel,
vraagt. Dat laatste is niet zo verwonderlijk. Op de verschillen-
Sint-janskruid is volgens de onderzoekers ten minste even
betekent overigens niet dat het nu wordt vergoed, zelfs niet
de internetfora blijkt dat het merendeel van de gebruikers
Zonneschijn
effectief is als het populaire antidepressivum Seroxat (tegen-
als het door de huisarts is voorgeschreven. De patiënt moet
een sint-janskruidproduct verkiest boven een synthetisch
Natuurgeneeskundigen hadden het al eerder ontdekt: wie neer-
woordig beter bekend onder de soortnaam paroxetine), maar
middel zoals paroxetine. Belangrijk argument is dat ze het
slachtig is, moet sint-janskruid gebruiken. “Zonneschijn voor de het werd aanwijsbaar beter verdragen.
Omdat sint-janskruid beter wordt verdragen dan de meeste
eerste beter verdragen. Over de bijwerkingen van met name
geest”, heet het middel in die kringen. Het kruid fleurt ons snel
Mooie opsteker voor de verkopers van natuurgeneesmidde-
synthetische middelen, zou het voor de hand liggen dat artsen paroxetine wordt op fora steen en been geklaagd. Wie de
op wanneer we te maken hebben met depressieve gevoelens of
len, zo leek het. Maar dat succes was van korte duur.
massaal kiezen voor het sint-janskruidextract. Het tegendeel
bijsluiter raadpleegt, zal daar niet van opkijken (zie kader).
lusteloosheid, zo luidde de ondervinding van velen.
“Het is tijd om hiermee naar het College ter Beoordeling van
is echter het geval. Veel artsen blijven voorlopig trouw aan
De aanwijzingen dat de gebruikers zichzelf niet voor de gek
Geneesmiddelen te stappen”, verklaarde prof.dr. P. de Smet,
synthetische middelen, met name aan paroxetine (zie kader).
Al met al is de situatie nog niet echt in gunstige zin veran-
hielden, waren zo talrijk dat in wetenschappelijke laboratoria
hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg kort na de publica-
Daarbij gaat het om enorme aantallen. Zo’n één miljoen men-
derd. De doorbraak van sint-janskruid is ondanks de bewezen
uitgebreid onderzoek werd gedaan naar de werkzaamheid
tie van het onderzoek tegenover dagblad Trouw.
sen in ons land slikken antidepressiva. Onder hen zijn trou-
effectiviteit bepaald nog niet op handen, omdat veel artsen nu
van het sint-janskruid. Het was voor sommigen even slikken
Behalve dat De Smet werkzaam is bij het Wetenschappelijk
wens veel kankerpatiënten: 1 op de 6. Een deel van hen slikt
eenmaal zweren bij allopathische middelen.
Instituut Nederlandse Apotheken is hij ook actief binnen de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Het leek de bekende reflex: eerst suggereren dat alle natuurgeneeskundigen prutsers zijn en als dan het nut van een van hun middelen is bewezen, het
Niet zomaar overstappen Depressie Vereniging pleit voor sint-janskruid
meteen annexeren. Als argument voerde De Smet aan dat depressies door een deskundige moeten worden begeleid.
Sintjanskruid (Hypericum perforatum) is een vaste plant die
loosheid en toename van het gewicht zijn evenmin uitzonderlijk. De voorstanders van sint-janskruid hebben kort geleden krachtig
van origine Europees is maar van daaruit verder is verspreid.
Sintjanskruid kan de werking van geneesmiddelen, waaronder
bijval gekregen van de Depressie Vereniging. Die pleit in een pers-
De naam is niet bij toeval ontstaan. Het kruid bloeit rond het
antikanker medicijnen, nadelig beïnvloeden. Het versterkt de
bericht voor meer aandacht voor het middel als alternatief voor de
Vincent Bouwmeester, toentertijd directeur van Biohorma,
SintJansfeest op 24 juni, de tijd dat de zon op zijn hoogst staat.
werking van het leverenzymsysteem, waardoor een aantal
gangbare antidepressiva bij lichte en matige depressieve klachten.
reageerde woedend op de poging van De Smet. Het bedrijf is
Rond die tijd worden de gele bloemen van de plant geoogst.
geneesmiddelen sneller wordt afgebroken en daardoor een
De vereniging vindt dat het sint-janskruid niet serieus wordt
producent van de natuurlijke geneesmiddelen van Alfred
In de vorm van sintjansolie kan het gebruikt worden tegen
geringere werking heeft. Zo kan het gebruik van sintjanskruid
genomen door het merendeel van de artsen in Nederland. Ook is
Vogel. “De omgekeerde wereld", fulmineerde Bouwmeester.
onder andere de werking van de anticonceptiepil verminderen.
er volgens haar weinig deskundig advies over het geschikte merk
Hij wees erop dat duizenden mensen al jarenlang baat heb-
Het is raadzaam hierover de apotheek te raadplegen. of preparaat. Er zijn volgens de vereniging nogal wat producten
ben bij sint-janskruidpreparaten en nu de werking ervan
Het kent bijwerkingen, zeker als het als antidepressivum in
met de naam sint-janskruid die niet de juiste werkzaamheid bevat-
wetenschappelijk was aangetoond, zouden zij het ineens niet
hoge concentraties (dus als extract) wordt gebruikt, maar ze
Sintjanskruid beïnvloedt niet alleen de neurotransmitter
ten als het gaat om het verlichten van depressieve klachten.
komen zelden voor. Mogelijke klachten zijn vermoeidheid,
noradrenoline maar verhoogt net als veel antidepressiva de
Die mogen nog steeds door de drogist worden verkocht (alleen
beschikbare hoeveelheid serotonine in de hersenen. Dat heeft
extracten zoals Hyperiplant zijn bij de apotheek ondergebracht).
Het bekende concern VSM Geneesmiddelen had intussen een
Die bijwerkingen van het sintjanskruidextract vallen in het niet
gevolgen voor onze stemming. Gelijktijdig gebruik van sint
registratiedossier aangelegd waarin behalve de studie uit het
bij die van het synthetisch alternatieven zoals paroxetine. De bij
janskruid en een ander antidepressivum wordt daarom afge
De vereniging beroept zich op het oordeel van prof. dr. Brenda
British Medical Journal vele andere onderzoeken voorkwamen.
sluiter van dat middel maakt melding van slapeloosheid (vaak),
raden. Wie eenmaal een synthetisch middel gebruikt, kan
Penninx, hoofd onderzoeker van de Nederlandse studie naar angst
VSM bracht (en brengt) zelf het extract Hyperiplant op de
troebel zicht (vaak), versnelde hartslag (soms) en maag en darm
moeilijk overstappen. Afbouwen van een middel is namelijk
en depressie. Volgens Penninx lijkt sint-janskruid even goed te
markt dat nu gold als bewezen effectief en veilig. Dat maakte
klachten (zeer vaak) inclusief verstopping (vaak). Ook komen
noodzakelijk om ermee te stoppen. En afbouwen is nu een
werken bij matige en lichte depressies als paroxetine en Prozac.
dat het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen besloot
frequent veranderingen in het seksuele functioneren voor, zoals
maal geen optie zolang de depressieve gevoelens niet zijn
Omdat sint-janskruid minder bijwerkingen kent, vindt de hoog-
Hyperiplant officieel te registreren als het geneesmiddel bij
sterk verminderde lustgevoelens. Verminderde eetlust, krachte
leraar dat artsen moeten kiezen voor dit natuurlijke geneesmiddel.
milde of matige depressieve klachten. Het product kreeg een
D: SGA: birth weight < 20th percentile for gestational age or < 2.5 kg. LGA: birth weight > 90th percentile for gestational age or > 4 kg. A: SGA: may be familial, constitutional, or due to IUGR. IUGR is defined as either symmetrical or asymmetrical:Asymmetrical IUGR: relative sparing of head circumference in relation toweight and length:. Due to impaired uteroplacental function 28
EURAM-EDAMBA-EIASM DOCTORAL CONSORTIUM 2005 EURAM 2005 Pre-Conference Event Wednesday, May 4th 2005 (9:00 - 15:45 h) at the TUM Business School, City Campus, Munich, Germany, Room 1601 EURAM (European Academy of Management), EDAMBA (European Doctoral Programs Association in Management and Business Administration) and EIASM (European Institute for Advanced Studies in Management) invite